ADHD (attention deficit hyperactivity disorder) jest określany jako zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi czyli zespół neurorozwojowych zaburzeń psychicznych objawiający się kłopotami z kontrolą uwagi, hiperaktywnością, nadpobudliwością ruchową lub impulsywnością. Październik jest miesiącem świadomości ADHD.
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej jest trudnością psychiczną, która oddziałuje zarówno na zachowanie, jak i stan psychiczny danej osoby. W większości przypadków objawy pojawiają się już w dzieciństwie - do 7 roku życia. Jednakże, czasem zdarza się, że osoba nie wykazuje zachowań typowych dla tego zaburzenia, ponieważ uczy się je maskować.
Do objawów ADHD zalicza się:
Zaburzenie koncentracji uwagi
niezdolność do skupienia uwagi na dłuższy czas, trudność w samodzielnym organizowaniu sobie pracy, bardzo duża trudność w skupieniu się w hałasie lub niesprzyjającym środowisku
trudność w kończeniu zadań i podążaniu za czyjąś instrukcją
zapominanie o ważnych sprawach, roztargnienie, gubienie rzeczy
Nadpobudliwość ruchowa
odczuwanie potrzeby poruszania rękami i nogami, odrywania się od aktualnie wykonywanej czynności
częste uczucie niepokoju, przysłowiowa trudność z “wysiedzeniem w miejscu”;
czasem bardzo duża potrzeba aktywności fizycznej.
Impulsywność
przerywanie innym osobom, trudność z poczekaniem na swoją kolej
problemy z regulacją swoich emocji, tendencja do wybuchania złością, czasem także tendencja do zachowań agresywnych
Inne objawy, które mogą towarzyszyć ADHD to wahania nastrojów, skłonność do ryzykownych zachowań, tendencja do korzystania z używek, problemy z komunikacją czy “gonitwa myśli”.
Jednak objawy ADHD nie zawsze przybierają tradycyjną formę. U dorosłych bardzo często występuje maskowanie, czyli ukrywanie objawów lub tworzenie strategii radzenia sobie. Zaburzenie to może więc przejawiać się nadmierną gadatliwością, przymusem zapisywania wszystkiego, co mamy do zrobienia czy też bardzo dużym poczuciem dyskomfortu jeśli osoba zmuszona jest do pozostawania w jednym miejscu (na przykład na zajęciach czy w pracy).
Ale ADHD to nie tylko negatywne objawy. W przeciwieństwie do ludzi w normie, u osób z tym zaburzeniem występuje możliwość hiperfokusu. Jest to stan, w którym osoba staje się całkowicie pochłonięta daną czynnością, do tego stopnia, że zapomina jeść czy spać. Trudno wtedy zauważyć upływ czasu, ponieważ nie odczuwa głodu czy zmęczenia.
Jak pisze badaczka Kristin Leer, różne objawy ADHD mogą być uznane za korzystne, w zależności od tego, w jakim kontekście dają o sobie znać:
lekko rozkojarzony – ciekawy
zapomina o czasie – skupia się na chwili obecnej
nie trzyma się wątku - widzi konteksty niedostrzegalne przez innych
nadpobudliwy – energiczny
impulsywny – kreatywny
zdezorganizowany – spontaniczny
uparty – walczy o to, w co wierzy
miewa nierówne wyniki – miewa przebłyski geniuszu
nieskoncentrowany – hiperskupiony
ADHD dużo częściej diagnozowane jest u mężczyzn niż u kobiet. Czy oznacza to, że jest to typowo “męskie” zaburzenie? Jak się okazuje ustalone role płciowe mogą mieć znaczący wpływ na diagnozę. Przez dłuższy czas stereotypowo przyjmowano, że chłpocy cierpią na “ADHD z objawami nadpobudliwości”, a dziewczynki na “ADHD połączone z nieuwagą”. Założenia te zostały obalone w ogólnoeuropejskich badaniach. Typowe objawy nie różnią się od płci. Nadpobudliwość i dokazywanie są znacznie bardziej stygmatyzowane w przypadku dziewczynek, przez co są częściej i wcześniej karane co prowadzi do maskowania. Dziewczynki znacznie częściej internalizują problemy, co jest źródłem dodatkowych problemów psychicznych, przez co łatwo przeoczyć objawy na wczesnym etapie. Także u dorosłych oczekiwania społeczne dotyczące zarządzaniem życiem rodziny są odmienne w stosunku do kobiet i mężczyzn.
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli podejrzewasz u siebie ADHD, możesz skontaktować się z psychologiem lub psychiatrą. Dzięki wystandaryzowanym testom oraz wywiadowi możesz otrzymać rzetelną diagnozę.